Zegar słoneczny - ruch Ziemi

Zegar, który nie tyka i nie ma baterii?

Z kartki, plasteliny i wykałaczki zróbmy sobie zegar słoneczny - z kartki wycinamy okrągłą tarczę, na środku przyklejamy kawałek plasteliny, w który wbijamy patyczek lub wykałaczkę. W słoneczny dzień postawmy nasz zegar na balkonie lub parapecie (uwaga na wiatr!).
Wspólnie z maluchem zaznaczajmy, jak zmienia się w ciągu dnia położenie słońca na niebie.

Tak dawniej odmierzano czas!

Dawniej, gdy nie było jeszcze zegarów, w ten właśnie sposób odmierzano czas – patrząc na położenie słońca na niebie. Tak powstały pierwsze zegary. To rozwiązanie miało jednak pewna wadę – słońce czasami chowało się za chmurę i wtedy zegar nie działał. Dlatego stopniowo ludzie uczyli się inaczej odmierzać czas – oprócz zegarów słonecznych powstawały również klepsydry, w których przesypywał się piasek.

Czy Słońce kręci się wokół Ziemi?

Kiedyś, dawno temu właśnie tak uważano, bo przecież patrząc na niebo i cienie widzimy, że słońce się porusza. Dopiero Mikołaj Kopernik obserwując gwiazdy, Słońce i inne planety, odkrył, że to Ziemia krąży dookoła Słońca. 

Jak to wygląda?

Gdy już będzie ciemno zgaście światło i zapalcie lampkę (najlepiej zdjąć z niej klosz i odsłonić samą żarówkę). Teraz weźmy małą piłkę lub okrągły owoc. Lampka to będzie nasze Słońce, owoc - Ziemia. 

Nasza Ziemia to baaaardzo zakręcona planeta – kręci się wokół Słońca oraz dodatkowo jeszcze kręci się wokół własnej osi. I to wszystko naraz!

Na początek rozważmy ruchy Ziemi po kolei:

1. Ziemia kręci się wokół własnej osi - czyli obraca się dookoła dzięki temu mamy dzień i noc. Raz słoneczko oświetla Ziemię z jednej strony (z tyłu jest cień), potem z drugiej. Tam gdzie słoneczko świeci mamy dzień, tam, gdzie jest cień mamy noc. Nasze słońce tak naprawdę nigdy nie zachodzi! Po prostu w pewnym momencie Ziemia się obróci tak, że my już go nie widzimy, ale widzą je inni ludzie, mieszkający w innej części Ziemi. 

Z tym kręceniem się Ziemi to jest czasem niemałe zamieszanie z czasem...
Jak myślisz – czy na zegarku u kolegi z Chin  jest taka sama godzina, jak na Twoim? Ludzie mieszkający w różnych częściach świata mają na swych zegarkach różne godziny. Chcąc np. do nich zadzwonić musimy o tym pamiętać, by przypadkiem nie obudzić ich w nocy!



2. Ziemia kręci się wokół Słońca – czyli obiega Słońce dookoła. Weźmy naszą pomarańczkę i zatoczmy nią kółka wokół żarówki.  Tu musimy pamiętać, że oś ziemska nie jest idealnie pionowa tylko trochę przekrzywiona. Dzięki temu raz do słoneczka odwrócona jest bardziej nasza półkula północna – wtedy mamy ciepło i jest lato, a po połowie roku Słońce bardziej oświetla półkulę południową. Wtedy tam jest lato, a my mamy zimę.


Autor grafiki: Tauʻolunga



A teraz spróbujcie pokazać oba ruchy naraz – to dopiero jest trudne zadanie! Powodzenia!